Van cổng là loại van công nghiệp phổ biến nhất cho đường ống. Lĩnh vực ứng dụng của nó rất rộng. Van cổng hoạt động với một tay quay vô lăng hoặc với sự trợ giúp của bộ truyền động bằng điện. Van cũng có thể sử dụng bộ truyền động khí nén hoặc thủy lực để hoạt động. Có rất nhiều loại van cổng.
Ở “Phần 3. Hoạt động của van cổng” chúng ta đã nắm rõ chi tiết hoạt động của van cổng. Trong phần này chúng ta sẽ xem có bao nhiêu loại van cổng và phân loại chúng.
Phân loại theo cấu tạo và tính năng của trục van
Về cấu tạo và tính năng của trục van thì bao gồm hai loại đó là van cổng ty chìm và ty nổi.
Van cổng ty nổi
Là loại có trục di động, xoay tay cầm sẽ làm cho cần trục tăng lên khi nó mở van và hạ xuống khi nó đóng van. Vì vậy chúng ta dễ dàng xác định được trạng thái đóng mở của van bằng mắt với vụ trí từ xa. Nếu trục van thò lên cao phía trên đỉnh van là van đang trong trạng thoái mở, còn nếu trục thụt xuống gần ngang bằng với tay quay là van đang trong trạng thái đóng.
Vì có trục thò lên thụt xuống nên vị trí lắp đặt của van cổng ty nổi yêu cầu có không gian rộng.
Van cổng ty chìm
Là loại có trục không chuyển động lên xuống khi đóng/mở van vì vậy chúng ta không quan sát được trạng thái của van từ xa, nhưng ngược lại van cổng ty chìm chiếm ít không gian hơn. Van thường thích hợp cho những nơi chật hẹp nơi không có đủ chỗ cho trục thò lên như van cổng ty nổi, như những nơi có đường ống ngầm.
Chú ý: Van cổng ty chìm có chút là các ren của trục và đĩa luôn tiếp xúc với chất lỏng đang được điều khiển bởi van. Điều này có thể gây ra vấn đề nếu chất lỏng có độ ăn mòn cao(chẳng hạn như hóa chất) sẽ làm hỏng các bước ren, vì vậy van cổng ty chìm chỉ được sử dụng cho các lưu chất sạch.
Phân loại theo cấu tọa và tính năng của đĩa van
Van cổng thường có rất nhiều loại đĩa, mỗi loại lại có thiết kế và cấu trúc khác nhau để phù hợp cho từng ứng dụng cụ thể mà nó đảm nhiệm vai trò đóng mở.
Đĩa dạng nêm
– Nêm cứng là một loại đĩa có cấu trúc đơn mảnh. Nó không thể điều chỉnh làm kín khi bị ăn mòn bởi ma sat hoặc có sự giản nở do thay đổi nhiệt nhiệt. Vì vậy, đĩa dạng này dễ bị rò rỉ nhất.
Đĩa nêm cứng thường không được khuyến nghị sử dụng trong các ứng dụng có nhiệt độ vượt quá 80 độ C. Van cổng nêm cứng được coi là kinh tế nhất vì giá thành rẻ nhất. Van cổng nêm cứng thường được sử dụng trong các ứng dụng nhiệt độ trung bình. Nêm cứng thường được chế tạo bằng các vật liệu cứng như gang, thép, inox …v v
– Nêm mềm có cấu trúc giống nêm cứng nhưng được chế tạo bằng vật liệu mềm có sự đàn hồi như cao su.
– Nêm đôi là loại đĩa có cấu trúc từ hai mảnh ghép lại. Hai mảnh của đĩa tự động ép kín vào thành van khi trục van được di chuyển xuống dưới (đóng van) nhờ cấu trúc đặc biệt, và nới lỏng dần di khi trục được nâng lên (mở van). Nhờ có thể tự điều chỉnh độ dầy của đĩa nên van dạng này có độ kín rất cao và có thể chịu được sự thay đổi nhiệt.
Van cổng dao
Van cổng dao hay còn được gọi là van dao. Là một loại van cổng hai chiều được thiết kế cho các ứng dụng có độ sệt, nhiều tạp chất như bùn, bột…vv.
Đúng như cái tên của nó cổng van được đưa lên hạ xuống như dạng chiếc dao, van mỏng không chiếm nhiều diện tích nên thích hợp lắp đặt ở những không gian hẹp.
Phù hợp đặc biệt với các đường ống lớn hoặc trên cao, van cổng dao giúp tăng cường độ bền cho đường ống và giảm rung, lắc khi hệ thống hoạt động.
Phân loại theo kiểu kết nối
Van cổng mặt bích
Là loại van cổng trên thân đúc sẵn 2 mặt bích với các tiêu chuẩn quốc tế như: JIS, BS, DIN, ANSI. Van cổng mặt bích thường có kích thước lớn từ DN50 trở lên. Van kết nối với đường ống bằng mặt bích ở cả hai đầu.
Van và đường ống được nối với nhau bằng các bulong, gioăng đệm được chèn vào giữa hai mặt bích của van và đường ống để mối kết nối có được độ kín cao. Van cổng mặt bích được chế tạo bằng các vật liệu như: gang, thép, inox…vv
Van cổng ren
Là loại van cổng kết nối với hệ thống đường ống bằng ren. Van cổng ren thường được sử dụng nhiều cho các hệ thống nước sạch và được sử dụng trong hệ thống tưới tiêu, nhà máy cấp nước công nghiệp cũng như dân dụng. Van có kích thước nhỏ từ DN80 đổ lại. Van thường được chế tạo từ các vạt liệu như đồng, inox, nhựa, gang…
Van cổng nối ren có thể lắp ở các vị trí nằm ngang hoặc theo phương thẳng đứng. Van có thiết kế nhỏ gọn, tiện lợi cho quá trình thao tác, chiếm ít không gian.
Phân loại theo vật liệu chế tạo van
Van cổng gang
Là loại van cổng được đúc bằng gang thường được dùng cho các hệ thống đường ống lớn được kết nối bằng bặt bích. được ứng dụng chủ yếu trong ngành nước, pccc.
Van cổng đồng
Van cổng đồng là dòng van làm bằng đồng lắp ren được làm kín bằng vật liệu chống chịu ăn mòn, van có thể chịu được nhiệt độ 110 độ C, với các kích thước từ 1/2 inch – 4 inch. Van cổng đồng phù hợp cho các hệ thống nước sạch và được sử dụng trong hệ thống tưới tiêu, nhà máy cấp nước công nghiệp cũng như dân dụng.
Van cổng inox
Van cổng inox 304, inox 316 là loại van cổng inox được sử dụng rất nhiều trong các hệ thống công nghiệp hiện nay. Bởi chất liệu thép không gỉ SUS 304 và SUS 316 có khả năng chống ăn mòn và oxy hóa cao. Có khả năng làm việc tốt trong môi chất axit, xăng, dầu, hóa chất.
Van cổng thép
Van công thép có ưu điểm vượt trội hơn các dòng van cổng gang thông thường đó là: Có thể chịu áp lực lớn hơn từ PN16, PN25, PN40 trong khi van cổng gang chỉ dùng đa số cho nước và có áp lực PN16, PN10.
Ngoài ra van cổng thép cũng chịu được nhiệt độ cao trong cho môi trường có nhiệt độ lên đến 200~ 400 độ C. Van cổng thép thường được ứng dụng sử dụng cho các môi trường: khí nén áp lực cao, nước nóng, hơi nước, dầu nóng, gas, v.v….
Van cổng nhựa
Van cổng nhựa được ứng dụng cho các hệ thống dùng áp lực không quá lớn dưới 16 bar như chế biến thực phẩm, chế biến hóa chất, hệ thống dẫn nước hồ bơi, bể chứa, xử lý nước thải, phòng bơm.
Ngoài ra, nhựa van cổng nhựa có các tính năng khác như: Không bị ôxy hóa, không bị co ngót, không bị biến dạng theo thời gian. vì nó có khả năng chống hóa chất ăn mòn, có bề mặt bên trong mượt mà tạo thuận lợi cho dòng chảy của nước. có khả năng chống ánh sáng mặt trời, chống quá trình oxy hóa, và nhiều loại hóa chất.
Phân loại theo thiết bị truyền động
Van cổng vận hành bằng tay
Là các loại van cổng phổ biến nhất, vận hành bằng sức người không nhờ vào bất cứ thiết bị truyền động nào. Các van khóa đường ống nước trong nhà bạn đều là các van cổng vận hành bằng tay.
Van cổng điều khiển bằng điện
Van cổng điều khiển điện là loại van cổng được kết nối với một động cơ điện thay vị trí tay xoay vô lăng. Động cơ này khi được cấp điện sẽ các động đến trục van và giúp cánh van nâng lên hạ xuống thay thế sức lao động của con người. Van cổng điện được sử dụng cho các hệ thống tự động hóa.
Van cổng điều khiển bằng khí nén
van cổng điều khiển bằng khí nén là loại van hoạt động nhờ vờ bộ truyền động bằng khí nén được gắn với trục trên đầu thân van. Với chức năng đóng mở van nhờ vào chuyển động lên xuống của xy lanh do tác động của áp lực của khí nén.
Trên đây là toàn bộ nội dung về bài các loại van cổng và phân loại van cổng, mỗi loại đều có thế mạnh và được ứng dụng vào các hệ thống khác nhau. Hy vọng qua bài viết này các bạn nắm rõ được các loại van cổng để lựa chọn cho phù hợp với hệ thống của mình.
Tổng kết
Tóm lại van cổng được chia làm các loại sau:
Van cổng ty nổi
Van cổng ty chìm
Van cổng nắp chụp
Van cổng điều khiển bằng điện
Van cổng điều khiển bằng khí nén
Van cổng dao
Van cổng mặt bích
Van cổng ren
Van cổng đồng
Van cổng gang
Van cổng inox
Van cổng thép …
Chúng ta xem tiếp “Phần 5. Ưu nhược điểm của van cổng“.
